یادداشت های کفایه

از کتابخانه نور، از متن چاپ جامعه مدرسین و شرح مرحوم آیت الله ذهنی تهرانی بر کفایه به نام تحریر الفصول فی شرح کفایة الأصول:

 

مقصد هشتم در تعارض ادله می باشد.

التعارض هو تنافی الدلیلین أو الادلة بحسب الدلالة و مقام الإثبات علی وجه التناقض أو التضاد حقیقة أو عرضاً بأن علم بکذب أحمدهما إجمالاً مع عدم امتناع اجتماعهها أصلا.

تعریف تعارض: تعارض عبارتست از منافات داشتن دو یا چند دلیل با هم بحسب دلالت و مقام اثبات بطوری که بینشان یا حقیقتاً و یا عرضاً تناقض یا تضادّ باشد، یعنی اجمالاً بدانیم یکی از آن دو کاذب و دیگری صادق است مشروط به اینکه با قطع نظر از  علم ما اجتماعشان با یکدیگر هیچ امتناعی نداشته باشد.

 

مرحوم استاد غلامعلی محمدی بامیانی در اینجا سه تعریف تعارض را بیان می فرمایند:

تعریف اوّل: منسوب به مشهور: تنافی الدلیلین على وجه التناقض أو التضاد: در قوانین و فصول آمده است.

تعریف دوم: از مرحوم شیخ انصاری: تنافی الدلیلین و تمانعهما باعتبار مدلولهما

تعریف سوم: مرحوم صاحب کفایه: التعارض هو تنافی الدلیلین أو الأدلة بحسب الدلالة

 

ادامه از http://lib.eshia.ir کفایه طبع آل البیت، شرح مرحوم آیت الله ذهنی تهرانی بر کفایه به نام تحریر الفصول فی شرح کفایة الأصول از کتابخانه نور:

وعلیه فلا تعارض بینهما بمجرد تنافی مدلولهما ، إذا کان بینهما حکومة رافعة للتعارض والخصومة ، بأن یکون أحدهما قد سیق ناظراً إلى بیان کمیة ما أُرید من الآخر ، مقدماً ان أو مؤخراً.

بنابراین به صرف تنافی بین مدلول دو دلیلی که یکی از آن دو بر دیگری حاکم بوده و همین حکومت رافع تعارض و خصومت بینشان می باشد نمی توان آن دو را با هم متعارض قرار داد.

و مقصود از جکومت آن است که یکی از دو دلیل ناظر به بیان مقدار مراد از دلیل دیگر باشد اعمّ از آنکه بر آن مقدّم بوده و یا پس از صدور دلیل محکوم وارد شده باشد.