درس مجمع البیان- استاد احمد عابدی

جلسه شماره 1

 

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمدلله رب العالمین

و صلی الله علی سیدنا و نبینا محمد و علی اهل بیته الطاهرین

[صلوات حضّار]

 

اوّلاً با عرض تبریک سالروز ولادت امام زمان ارواحنا فداه شب نیمه شعبان یکی از شب هایی است که احتمال دارد شب قدر باشد. علاوه بر اهمیت امشب، فردا شب هم شب بسیار مهمی است، شب شانزدهم شعبان. مرحوم میرداماد یک کتابی دارد درباره اعمال فردا شب، اصلاً یک کتاب کلاٌ مخصوص اعمال شب شانزدهم شعبان است.

 

پایان دقیقه 01:00

 

بله، و امّا بحث تفسیر مجمع البیان. اوّل یک دو سه تا نکته خیلی کوتاه عرض می کنم، بعد شروع می کنم.

اوّلاً اصل بحث تفسیر، بحث خیلی مهم است. در تفسیر بیضاوی می گوید که کار هر کسی نیست که وارد تفسیر شود، مگر کسی که ادبیات او مثل مثلاً معانی و بیان خیلی قوی باشد که بتواند فصاحت و بلاغت کلام خدای متعال را درک بکند. غیر از این که باید ادبیات خوب بداند انسان، باید تاریخ خوب بلد باشد، بخاطر این که شأن نزول آیات شریفه را بداند و علاوه بر این ها

 

پایان دقیقه 02:00

 

عقاید، کلام، فلسفه، عرفان و همین طور احکام شرعی، یعنی همین فقه و اصول، این جور چیزها را باید آدم خوب بلد باشد تا بتواند وارد تفسیر شود. خب، اهمّیّت تفسیر خیلی زیاد است. فکر می کنم آقا بزرگ تهرانی در الذریعة، آنجا تفاسیر شیعه که بر کلّ قرآن نوشته شده حدود هفتصد تفسیر معرّفی کرده، تفاسیری که هم بر بخشی از قرآن است، آن هم حدود هفتصد تا، یعنی چیزی حدود هزار و چهارصد تفسیر بر قرآن، ما شیعه ها داریم. اهل سنّت و فرق دیگر اسلامی، آن ها که خیلی بیشتر بر قرآن تفسیر نوشته اند و دارند.

 

پایان دقیقه 03:00

 

فهم و استفاده این تفاسیر هم متفاوت است. ببینید سه تا تفسیر است که این ها به عنوان تفسیر کتاب درسی بوده است در حوزه ها، هم در حوزه های شیعه، هم در حوزه های اهل سنّت:

یکی مجمع البیان

یکی تفسیر کشّاف

و یکی هم تفسیر بیضاوی

این ها را به عنوان کتاب درسی نوشته اند. یعنی مثلاً مثل کفایه این ها، این ها را کلمه به کلمه می خوانده اند و افرادی مثل آیت الله حسن زاده آملی، خدا حفظشان کند، ایشان می فرمود که من دو بار کلّ مجمع البیان را، ده جلد را، دو بار، کلمه به کلمه پهلوی آقای شعرانی درس گرفتم. با اینکه خب، مثلاً این ها حب، یکی ایشان بوده، آیت الله جوادی بوده حفظه الله

 

پایان دقیقه 04:00

 

تعالی این ها آدم های خیلی هوشمندی بودند، این ها یک دور خوانده اند ده جلد، باز دوباره خوانده اند. مجمع البیان دقّت و ظرافت خیلی زیاد دارد. حقیقتاً اگر کسی مجمع البیان را یاد بگیرد، هر تفسیر دیگری را می تواند بفهمد. نمی گویم تفاسیر دیگر را یاد می گیرد، یعنی اگر کسی مجمع البیان را بخواند، فرض کنید تفسیر دیگری را باز کند دستش بگیرد دستش، می فهمد تفسیر چه می گوید. امّآ اگر که شما مثلاً محمع البیان را نخوانید، ولی مثلاً فرض کنید تفسیر صافی یا المیزان را بخوانید، المیزان آدم بخواند، الیمزان را یاد گرفته، امّا بعد که المیزان تمام شد، اگر کشّاف را باز کند نمی تواند استفاده کند. کسی المیزان را بخواند تفسیر

 

پایان دقیقه 05:00

 

دیگر را نمی تواند، چون آن متنی که، با آن قلمی که مجمع البیان نوشته شده یا کشّاف یا بیضاوی، یک قلم بسیار بسیار دقیقی است. من یکی از علّت های اینکه حالا می خواهم بحث مجمع البیان را شروع کنم، این است که همیشه این تأسّف را می خورم، فرض کنید که بیضاوی یک تفسیر دو جلدی است، البته واقعاً تفسیر عالمانه ای است، خیلی تفسیر دقیقی است. حتی شنیده ام که مرحوم آقای خوانساری روزی یک صفحه تفسیر بیضاوی را مطالعه می کرده اند.

 

پایان دقیقه 06:00